Wstęp
Doświadczenie, kompetencja i profesjonalizm – to główne cechy jakimi powinien wyróżniać się dobry doradca prawny uczestnicząc w procesach transakcyjnych. Dobry, czyli taki, który potrafi zapewnić swojemu klientowi odpowiedni poziom wsparcia i zadba o ochronę jego interesów. Taki, który swoim działaniem sprawi, że klient będzie czuł się pewnie i stanie się równorzędnym partnerem dla drugiej strony. To właśnie równorzędność stron transakcji sprzyja budowaniu efektywnej struktury i pozytywnie wpływa na przebieg procesu transakcyjnego, a także wypracowuje model współpracy pomiędzy stronami, eliminując ewentualne konflikty i niezdrową rywalizację.
Zachowanie równorzędności stron transakcji i działanie na rzecz pozytywnego sfinalizowania transakcji przyświecało nam, gdy uczestniczyliśmy w realizacji projektu dla zadania pt. „Budowa budynku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu przy ul. Grunwaldzkiej” (dalej: „Projekt”) w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. W zakresie naszego działania znajdowało się doradztwo na rzecz instytucji finansującej tj. Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie, będącego jedną z trzech stron umowy kredytowej oraz umowy bezpośredniej z Sądem Okręgowym w Nowym Sączu (podmiot publiczny) i PPP Projekt Sp. z o.o. (partner prywatny), będącą spółka specjalnego przeznaczenia powołaną przez Warbud S.A. Jest to pierwsza inwestycja w Polsce realizowana w formule PPP, gdzie po stronie podmiotu publicznego występujei jednostka organizacyjna Skarbu Państwa, czyli Sąd Okręgowy w Nowym Sączu.
Projekt
Przedmiotem Projektu była realizacja przedsięwzięcia partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) polegającego na zaprojektowaniu i budowie budynku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu, a następnie jego utrzymaniu i zarządzaniu nim w okresie trwania umowy o PPP.
Umowa o PPP została zawarta pomiędzy podmiotem publicznym a partnerem prywatnym 5 marca 2015 roku. Na jej podstawie podmiot publiczny zobowiązał się do wniesienia wkładu własnego w postaci nieruchomości, terminowej płatności wynagrodzenia na rzecz partnera prywatnego oraz współdziałania z nim na każdym etapie realizacji umowy. Zaś zadaniem partnera prywatnego było w szczególności doprowadzenie do zamknięcia finansowego, sporządzenie dokumentacji projektowej i uzyskanie niezbędnych zezwoleń, wykonanie robót budowlanych oraz zapewnienie utrzymania obiektu. Zgodnie z harmonogramem Projektu zamknięcie finansowe powinno nastąpić do 5 września 2015 roku, budowa nowej siedziby sądu powinna rozpocząć się w 2016 r., a w 2018 r. nowy obiekt powinien zostać oddany do użytkowania.
Klient
Klientem kancelarii Dentons, był Bank Gospodarstwa Krajowego (dalej: „BGK”) – bank państwowy z siedzibą w Warszawie, utworzony rozporządzeniem Prezydenta Rzeczy pospolitej z dani 30 maja 1924 r. o połączeniu (fuzji) państwowych instytucji kredytowych w Bank Gospodarstwa Krajowego[1], działającym na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe[2], ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego[3] oraz statutu nadanego rozporządzeniem Ministra Skarbu Państwa z dnia 11 maja 2010 r. w sprawie nadania statutu Bankowi Gospodarstwa Krajowego[4].
Szczególnego podkreślenia wymaga fakt, iż BGK nie jest bankiem komercyjnym, a państwowym bankiem rozwoju, którego zadaniem jest rozwój gospodarczy kraju. Zarówno Kancelaria Dentons jak i BGK są Fundatorami aktywnie wspierającymi Fundację Centrum PPP.
Potrzeba Klienta
Głównym celem BGK było udzielenie finansowania dla Projektu z uwzględnieniem zabezpieczenia interesów banku. O udzielenie finansowania dla Projektu wystąpił do BGK partner prywatny jeszcze na etapie postępowania na wybór partnera prywatnego. BGK złożył partnerowi prywatnemu wiążącą ofertę finansowania, która zawierała warunki na jakich udzielone zostanie finansowanie w przypadku wyboru oferty partnera prywatnego. Udział BGK w Projekcie jako instytucji finansującej był istotny m.in. z punktu widzenie prestiżowego charakteru Projektu – pierwszy projekt PPP na szczeblu centralnym w Polsce.
Rozwiązanie
Ze względu na skomplikowaną strukturę transakcji oraz wieloaspektowość zawieranych umów, niezbędne było wsparcie profesjonalistów mających doświadczenie w analizie, strukturyzacji i organizacji finansowania projektów inwestycyjnych. Dlatego też na etapie przygotowawczym BGK wspierany był przez Zespół specjalizujący się w projektach PPP oraz Zespół Bankowości i Finansów kancelarii prawnej Dentons.
W zakres naszego zadania wchodziło m.in.: przygotowanie umowy kredytu na bazie uzgodnionych przez strony kluczowych warunków finansowania oraz umów zabezpieczeń (m.in. umowy bezpośredniej zawieranej pomiędzy podmiotem publicznym, partnerem prywatnym i bankiem). Kolejnym istotnym elementem było przygotowanie raportu due diligence, który zawierał analizę niezbędnych dokumentów projektowych oraz zidentyfikowane ryzyka. Przedmiotem weryfikacji była m.in. umowa o PPP, umowa o prace projektowe i roboty budowlane zawarta pomiędzy partnerem prywatnym (kredytobiorcą) a generalnym wykonawcą oraz umowy o utrzymanie i zarządzenie infrastrukturą. Ponadto, Dentons jako doradca prawny banku brał udział w negocjacjach i organizacji podpisania dokumentów finansowania.
Rezultaty i wnioski
Jak widać na powyższym przykładzie, profesjonalny doradca prawny po stronie instytucji finansującej obecny był w trakcie całego procesu przygotowawczego. Wymagało to nakładu środków oraz przede wszystkim dużego zaangażowania wieloosobowego zespołu prawników.
Na podstawie naszego doświadczenia oraz opinii osób oceniających rezultat naszej pracy możemy z całą świadomością powiedzieć, że udział profesjonalnego doradcy po stronie instytucji finansującej jest niezbędny dla skutecznego zamknięcia finansowania Projektu, które jest kluczowym elementem większości przedsięwzięć prowadzonych w formule PPP.
Przede wszystkim, zwrócić należy uwagę, iż bank – instytucja finansująca występuje w projektach PPP jako podmiot niezależny od stron umowy o PPP, który w procesie udzielenia finansowania kieruje się głównie zabezpieczeniem swoich interesów. Ważnym jest, aby instytucja finansująca korzystała ze wsparcia profesjonalnych doradców, albowiem pozostałe strony transakcji (partner prywatny i podmiot publiczny), których interesy nie zawsze są zbieżne z interesami instytucji finansującej, korzystają zazwyczaj z usług wybranych przez siebie niezależnych, profesjonalnych doradców.
Powyżej wymieniliśmy tylko przykładowo dokumenty będące przedmiotem naszego badania, a przeprowadzanie niezbędnych analiz całości dokumentacji wymagało dużego nakładu czasu. Ich analiza wymagała wyspecjalizowanej wiedzy oraz doświadczenia, które pozwoliło na zgłoszenie niezbędnych uwag i wskazanie potencjalnych ryzyk. Ta sama kwestia pojawia się w przypadku przygotowania dokumentów finansowania. Istotnym aspektem jest także obiektywizm zespołu doradców – dzięki niemu łatwiej jest ocenić sytuację i podjąć niezbędne działania. Z kolei udział w negocjacjach i spotkaniach biznesowych pozwala zachować pewność i spokój w sytuacji, gdy pozostałe strony również korzystają z usług profesjonalnych doradców.
Powyższe potwierdza, że praktyka równorzędności stron powinna mieć zastosowanie w każdej sytuacji rynkowej, w tym w procesach transakcyjnych – tak w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Gdyż doświadczenie, kompetencja i profesjonalizm doradców mogą okazać się kluczowe dla pozytywnego zakończenia transakcji w odniesieniu do każdej ze stron.
[1] (Dz.U. nr 46 poz. 477)
[2] (t.j. Dz.U. rok 2015, poz. 128)
[3] (t.j. Dz.U. rok 2014, poz. 510 ze zm.)
[4] (Dz. U. rok 2010, nr 81, poz. 535 ze zm.)