Ciekawe wyniki kontroli NIK dotyczącej restrukturyzacji i „prywatyzacji” PLL LOT S.A.

dnia 12 kwietnia 2016

W dniu dzisiejszym NIK opublikowała wyniki kontroli dotyczącej restrukturyzacji i prywatyzacji Polskich Linii Lotniczych LOT S.A.

Głównym celem kontroli była ocena działań organu administracji rządowej (Ministra SP) oraz organów Spółki PLL LOT S.A. w procesie restrukturyzacji i prywatyzacji tej Spółki.

Kontrolą objęto zasadniczo lata 2012-2014 (choć w niektórych kwestiach analizowano też dokumenty z lat 2009-2011).

W podsumowaniu NIK stwierdziła, co następuje:

W ocenie Najwyższej Izby Kontroli realizowany przez LOT Plan Restrukturyzacji przyniósł częściową poprawę sytuacji finansowej w latach 2013–2014, skutkując uzyskaniem po raz pierwszy od 2007 r. zysku na działalności podstawowej. W ocenie Najwyższej Izby Kontroli, uzyskiwane wyniki wciąż jednak nie dają podstaw do stwierdzenia, że istnienie Spółki nie jest zagrożone oraz że osiągnie ona trwałą rentowność działalności podstawowej na poziomie pozwalającym pokrywać koszty finansowe i generowanie zysków – co było celem przyznania pomocy publicznej. Objęty kontrolą etap realizacji Planu Restrukturyzacji wskazał na istotne jego słabości, polegające głównie na przyjęciu zbyt optymistycznych założeń dotyczących możliwości realizacji części inicjatyw w założonym zakresie.

Najwyższa Izba Kontroli oceniła negatywnie działalność PLL LOT w objętym kontrolą okresie przed uzyskaniem pomocy publicznej. Prowadzone przed 2013 r. działania w zakresie restrukturyzacji LOT były nieadekwatne zarówno do bardzo trudnej sytuacji, w jakiej znajdowała się Spółka, jak również wyzwań stawianych przez otoczenie rynkowe.

Poza przyczynami niezależnymi od Spółki, a związanymi z otoczeniem makroekonomicznym (kryzys w 2008 r.), zmianami dotykającymi branżę lotniczą (związanymi głównie z działalnością przewoźników niskokosztowych), opóźnieniem w dostawie samolotów B787 należy stwierdzić, że na sytuację w jakiej znalazł się LOT miały również wpływ działania kolejnych zarządów związane z nierealnym planowaniem zarówno wysokości przychodów, jak i kosztów. Uniemożliwiało to Zarządowi dokonanie realnej oceny wpływu realizowanych inicjatyw na sytuację finansową, a w konsekwencji doprowadziło do stanu, w którym Spółka pozostała praktycznie bez mogących być przedmiotem zbycia, zastawu czy zabezpieczenia aktywów, a na koniec 2012 r. z ponad 300 mln zł zobowiązań wymagalnych, których nie była w stanie spłacić bez pozyskania zewnętrznego finansowania w postaci pomocy publicznej.

NIK negatywnie ocenia prawidłowość zamawiania usług doradczo-konsultingowych. Stwierdzono przypadki niestosowania przez Spółkę wewnętrznych regulacji mających na celu zapewnienie gospodarności i transparentności dokonywanych zakupów. W ocenie NIK, część zapisów zawartych w umowach o charakterze doradczym nie zabezpieczała w należyty sposób interesów Spółki.

Analiza działalności Spółki w okresie objętym kontrolą wskazuje, że najpoważniejszym problemem przewoźnika pozostaje niewystarczający w stosunku do ponoszonych kosztów strumień przychodów. Kluczowym problemem pozostaje znalezienie źródeł finansowania rozwoju. Chociaż działania restrukturyzacyjne pozwoliły na redukcję kosztów, w ocenie NIK, istnieje poważne ryzyko, że doprowadziły również do redukcji przychodów z połączeń regularnych.

W ocenie Najwyższej Izby Kontroli, sprawowany przez Ministra Skarbu Państwa w okresie objętym kontrolą nadzór nad Spółką z większościowym udziałem Skarbu Państwa – Polskimi Liniami Lotniczymi LOT S.A. od strony formalnej był zgodny z przyjętymi w MSP zasadami, a udzielona pomoc publiczna pozwoliła uratować Spółkę przed upadłością.

W ocenie NIK istnieje jednakże istotne ryzyko, że wysokość udzielonej pomocy była wystarczająca, by Spółka nie upadła w okresie obowiązywania Planu Restrukturyzacji, a jednocześnie zbyt mała, by przywrócić przedsiębiorcy długookresową zdolność do konkurowania na rynku i zapewnić środki niezbędne dla sfinansowania rozwoju oraz kontynuacji działalności.

Z kolei w uwagach końcowych i wnioskach NIK podaje:

W ocenie NIK, aktualna sytuacja finansowa Spółki powoduje, że bez jej dokapitalizowania (nie rozstrzygając co do jego formy) zagrożeniem dla dalszego jej istnienia będzie każda ścieżka dalszego rozwoju – zarówno dynamiczne zwiększanie liczby operacji, jak i bardziej defensywny scenariusz bazujący na próbie zwiększenia przychodów na bazie aktualnie dostępnych połączeń (posiadane przez Spółkę zasoby mogą okazać się w każdym scenariuszu niewystarczające). […]

Sytuacja finansowa LOT powoduje, że margines błędu dla nietrafionych decyzji Zarządu jest niewielki. […]

Najwyższa Izba Kontroli wnosi do Ministra Skarbu Państwa o pilne podjęcie działań mających na celu doprowadzenie do wypracowania przez Zarząd LOT wiarygodnego scenariusza kontynuacji działalności, obejmującego w szczególności wybór modelu rozwoju i źródeł jego finansowania, uwzględniającego najważniejsze ryzyka towarzyszące działalności Spółki.

Podsumowując, o ile pomoc publiczna pozwoliła PLL LOT na przetrwanie to już nie przełożyła się na rentowność prowadzonej działalności.

Wydaje się więc, że jedynym ratunkiem dla naszego narodowego przewoźnika pozostaje pozyskanie inwestora strategicznego (powątpiewam w scenariusz pozyskania kapitału na giełdzie), o którym już kilka miesięcy temu mówiło MSP.

Pytanie, czy znajdzie się chętny na LOT?

P.S. Polecam przeczytanie całości kontroli NIK.

Szymon Syp

+ posts

Szymon jest uznawany za jednego z wiodących specjalistów Venture Capital na polskim rynku. Specjalizuje się w transakcjach M&A na rynku publicznym oraz prywatnym, w tym w zakresie krajowych i zagranicznych transakcji pracując dla spółek publicznych, akcjonariuszy, firm rodzinnych, spółek wielobranżowych czy funduszy PE/VC. Posiada również doświadczenie w zakresie kompleksowej obsługi biznesu klientów zagranicznych, klientów prywatnych, funduszy (w tym VC), obsługi prawnej startupów, w zakresie restrukturyzacji grup spółek czy też świadczenia usług z zakresu prawa konkurencji. Jego ponad 10-letnie doświadczenie obejmuje w szczególności doradztwo z zakresu projektów M&A, finansowania typu PE/VC, restrukturyzacji, bieżącej obsługi przedsiębiorstw, finansowania dłużnego oraz prawa konkurencji. Jest autorem ponad 30 publikacji, w tym komentarzy do MAR, Prawa Pocztowego, Ustawy o obligacjach oraz Prawa rynku kapitałowego (w opracowaniu). Był prelegentem na przeszło 40 konferencjach. Członek International Bar Association. W 2016 r. znalazł się wśród laureatów V edycji konkursu „Prawnicy – liderzy jutra 2016”, organizowanego przez Dziennik Gazeta Prawna i Wolters Kluwer Polska oraz wyróżniony w kategorii „młodzi obiecujący” przez miesięcznik „Gentleman”. Rekomendowany przez Legal 500 (2019) w specjalizacji: prawo handlowe, spółki oraz M&A (Polska).

Ukończył Wydział Prawa i Administracji UW (dr), Szkołę Główną Handlową oraz Maurer School of Law (Magister Prawa).

E-mail: kancelaria@szymonsyp.com