O Polakach można w pewnością stwierdzić jedno – to co zachodnie uważają za lepsze. Na zachodzie samochody są szybsze, drogi lepsze, trawa bardziej zielona… Ministerstwo Finansów zdaje się doskonale wyczuwać te drzemiące w nas od lat nastroje i na przykładzie ustawodawstwa państw zachodnich zachęca nas do walki z unikaniem opodatkowania. Jak można dowiedzieć się z ostatnich pism MF na zachodzie nawet walka z unikaniem opodatkowania jest atrakcyjniejsza. W pismach tych koronnym argumentem przemawiającym za potrzebą prowadzenia stosownych zmian jest stwierdzenie: „omawianą regulację posiada szereg państw członkowskich UE takich jak Niemcy, Francja, Wielka Brytania (…), jak również państwa pozaeuropejskie takie jak: USA, Kanada (…)”.[1] Dla kontrastu Ministerstwo wskazuje, że konkretnych rozwiązań nie przyjęto m.in. „na Litwie, Ukrainie, w Rosji”[2]. Jak rozumiem, rozsądny podatnik sam powinien wyciągnąć stosowne wnioski …
A mówiąc całkiem poważnie, Ministerstwo Finansów pracuje nad wprowadzeniem zupełnie nowych dla polskiego porządku prawnego przepisów dotyczących tzw. zagranicznych spółek kontrolowanych (Controlled Foreign Corporation). W pierwotnych planach zmiany miały wejść w życie już w styczniu 2014 roku, jednak projekt utknął na etapie uzgodnień i dotychczas nie trafił jeszcze nawet do Sejmu.
Patrząc na sprawę z szerszej perspektywy, inicjatywa wprowadzenia CFC rules zainicjowana została w 2012 roku przez liderów G20 (tym samym znajduje poparcie UE jako członka), a wspierana jest również działaniami OECD[3]. Promowanie regulacji na szczeblu międzynarodowym ma szczególne znaczenie nie tylko dla ujednolicenia wprowadzanych w poszczególnych krajach zmian, ale także jest niezmiernie istotne dla upowszechnienia i uregulowania kwestii wymiany informacji pomiędzy organami różnych państw, bez której prowadzenie walki z międzynarodowymi strukturami podatkowymi nie byłoby możliwe.
Aby nie rozpisywać się w zakresie treści samych proponowanych przepisów, gorąco zachęcam do zapoznania się z uzasadnieniem do tych zmian oraz z treścią samego projektu ustawy dostępnych na stronie RCL: http://legislacja.rcl.gov.pl/lista/2/projekt/161450/katalog/161476.
Pokrótce wyjaśnię, że celem proponowanych zmian jest walka z międzynarodowymi strukturami podatkowymi (jeżeli chodzi o Polskę wydaje się, że na chwilę obecną chodzi tu głównie o struktury cypryjskie oraz luksemburskie) poprzez opodatkowanie po stronie polskiego rezydenta dochodów uzyskiwanych przez kontrolowaną przez tego podatnika zagraniczną spółkę zależną (CFC), posiadającą siedzibę w państwie o odpowiednio niższym poziomie opodatkowania. Przy czym przepisy wskazują zakres ich zastosowania poprzez określenie pojęć m.in. kontrolowanej spółki zagranicznej, sprawowania kontroli, niskiego poziomu opodatkowania, dochodów spółki kontrolowanej.
Jako, że temat CFC rules jest z jednej strony tematem bardzo obszernym i aktualnym (w mediach głównie za sprawą głośnej ostatnio sprawy LPP i utworzonemu na Facebooku profilowi: Bojkotuję oszustów podatkowych), a z drugiej strony obserwuje się silne dążenie MF do wprowadzenia omawianych zmian, sądzę, że będzie on tematem więcej niż jednego wpisu na korporacyjnie.pl. Chciałabym, aby niniejszy wpis stał się punktem wyjścia dla rozważań nie tylko z punktu widzenia podatkowego, ale i z punktu widzenia swobody prowadzenia działalności gospodarczej, czy swobody przepływu kapitału. Jednocześnie gorąco zachęcam do przedstawiania Waszych poglądów i doświadczeń w tym temacie.
W czwartek (9.01.2014r.) International Fiscal Association przeprowadziło w Warszawie bardzo ciekawe seminarium na temat „Podstawy CFC rules w świetle ministerialnego projektu polskich CFC rules, prawa unijnego oraz międzynarodowego prawa podatkowe”, które w części poświęconej dyskusji panelowej przerodziło się w rozważania czy polski system jest gotowy na przyjęcie tego typu uregulowań.
Pytanie to staje się szczególnie istotne w kontekście wspominanej już postulowanej zmiany Ordynacji podatkowej, polegającej na przyjęciu tzw. generalnej klauzuli unikania opodatkowania. Nietypowe bowiem dla innych systemów jest to, że CFC rules oraz powyższa klauzula wprowadzane były jednocześnie. Co do zasady, w systemach, w których istnieją obie powyższe konstrukcje, generalna klauzula unikania opodatkowania wyprzedzała CFC rules. Jak słusznie podczas wczorajszego seminarium zauważył jego prelegent – Pan Błażej Kuźniacki, należałoby ustalić również wzajemne oddziaływanie tych dwóch norm (przykładem może być system niemiecki, w którym CFC rules stanowią lex specialis generalnej klauzuli). Koniecznym będzie rozstrzygnięcie, czy klauzula generalna jest klauzulą „ostatniej szansy”, znajdującą zastosowanie, gdy przesłanki zastosowania regulacji CFC nie będą spełnione, czy też brak spełnienia tych przesłanek wyłączać będzie możliwość badania przez organy podatkowe, czy dana struktura jest strukturą sztuczną, nakierowaną wyłącznie na uzyskanie preferencji podatkowych.
Kolejnym aspektem tego zagadnienia jest ocena stopnia przygotowania organów podatkowych do stosowania nowych przepisów. Być może dotychczas istniejące uregulowania mogły okazać się wystarczające, ale organy podatkowe nie potrafiły umiejętne wykorzystać ich w walce z unikaniem opodatkowania? W chwili obecnej wydaje się, że kwestionowanie istniejących międzynarodowych struktur podatkowych nie jest podstawowym przedmiotem zainteresowania organów podatkowych. Z uwagi na nieobowiązywanie klauzuli unikania opodatkowania brak też jest praktyki w zakresie stosowania tego typu przepisów. Kolejnym problemem może okazać się stopień skomplikowania uregulowań, nieostrość części postulowanych przepisów (jak np. określenia przesłanki prowadzenia „rzeczywistej działalności gospodarczej”), brak polskiej literatury przedmiotu, kwestie wymiany informacji z organami państwa, którego CFC jest rezydentem. Z drugiej strony słusznym wydaje się argument podnoszony przez uczestników seminarium, że przepisy te mają raczej charakter prewencyjny niż represyjny. Do czasu ich wejścia w życie podatnicy będą mieli okazję zweryfikowania swoich struktur i wyboru takich rozwiązań, które nie będą pociągały za sobą negatywnych konsekwencji podatkowych. Wart rozważenia jest również pomysł utworzenia spec-organu na kształt Rady ds. Unikania Opodatkowania, której utworzenie postulowane jest projekcie założeń zmiany Ordynacji podatkowej.
Podsumowując powyższe (ale jednocześnie pozostawiając temat otwarty do dalszych dyskusji), nie wykluczam, że „zachodnie” regulacje mogą okazać się „lepsze”. Pytaniem pozostaje, czy są to regulacje, których na chwilę obecną potrzebujemy, i które nasze państwo będzie potrafiło właściwie wykorzystać.
[1] Por. Str. 4 Uzasadnienia do projektu z dnia 17 października 2013 roku zmiany ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym fizycznych oraz niektórych innych ustaw oraz Str. 20 Założeń projektu ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw – dokumenty dostępne na stronie RCL
[2] Por. Str. 20 Projektu założeń projektu ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw – dokument dostępny na stronie RCL
[3] Wyrazem czego było sporządzenie przez OECD na zlecenie G20 w lutym 2013 raportu Addressing Base Erosion and Profit Shifting oraz w lipcu tego roku Action Plan on BEPS, dokumentu zaprezentowanego i przyjętego jako wspólny projekt G20 oraz OECD we wrześniu 2013 roku w Moskwie na spotkaniu ministrów finansów krajów G20.
Małgorzata Duda-Plesińska - doradca podatkowy oraz aplikantka trzeciego roku aplikacji radcowskiej przy OIRP w Warszawie. W latach 2010-2013 pracowała w zespole Mergers & Acquisitions/International Tax firmy Deloitte. Obecnie zatrudniona w sektorze finansowym. Specjalizuje się w zasadach opodatkowania restrukturyzacji, międzynarodowych aspektach prawa podatkowego oraz zagadnieniach procedury podatkowej oraz sądomoadministracyjnej.
Małgorzata jest absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Szkoły Prawa Niemieckiego we współpracy z Uniwersytetem w Heidelbergu oraz Uniwersytetem w Moguncji. Studiowała również na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Zurychu .
