W dniu 16 stycznia 2015 roku ukazał się projekt ustawy nowelizującej ustawę o funduszach inwestycyjnych, implementującej do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi („Dyrektywa ZAFI”) oraz dyrektywę 2014/91/UE z dnia 23 lipca 2014 r. zmieniającą dyrektywę 2009/65/WE w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) w zakresie funkcji depozytariusza, polityki wynagrodzeń oraz sankcji („Dyrektywa UCITS V”).
Dyrektywa ZAFI powinna była być implementowana do dnia 22 lipca 2013 roku. Polska jest jednym z pięciu państw członkowskich – razem z Litwą, Portugalią, Rumunią i Słowenią – który nie wprowadził do swojego porządku prawnego Dyrektywy ZAFI. Mamy jednak nadzieję, że prace nad finalną treścią ustawy implementującej dyrektywę zakończą się niebawem
Dyrektywa ZAFI ma na celu stworzyć zharmonizowany nadzór zewnętrzny i wewnętrzny nad ZAFI, dzięki czemu ryzyko generowane przez te podmioty dla inwestorów, kontrahentów, a także stabilności całego rynku finansowego i jego uczestników będzie lepiej monitorowane, nadzorowane i zarządzane. Jednocześnie Dyrektywa ZAFI umożliwia ZAFI, który uzyskał zezwolenie w kraju macierzystym, działalność w innych państwach członkowskich w oparciu o tzw. paszport europejski.
W warunkach polskich – zgodnie z projektem ustawy implementującej Dyrektywę ZAFI – za alternatywne fundusze inwestycyjne (tzw. AFI) zostały uznane specjalistyczne fundusze otwarte oraz fundusze inwestycyjne zamknięte, a także spółki komandytowe oraz komandytowo-akcyjne, które pozyskują kapitał od wielu inwestorów i inwestują go zgodnie z przyjętą polityką inwestycyjną. W takiej sytuacji ZAFI będą towarzystwa funduszy inwestycyjnych zarządzające SFO i FIZ oraz komplementariusze wskazanych wyżej spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych. Szczególnym przypadkiem są spółki kapitałowe, pozyskujące – podobnie jak spółki komandytowe oraz komandytowo-akcyjne – kapitał od wielu inwestorów w określonych celach inwestycyjnych, które zostały uznane za wewnętrznie zarządzane AFI.
Nowelizacja implementuje również Dyrektywę UCITS V, która powinna być wprowadzona do krajowych porządków prawnych do dnia 18 marca 2016 roku. Głównym celem tych regulacji jest zmiana wymogów wobec depozytariuszy oraz sposobu ich funkcjonowania. W polskim porządku prawnym dotyczyć ona będzie głównie funkcjonowania otwartych funduszy inwestycyjnych. Dotychczas depozytariuszem mogła być instytucja podlegająca ostrożnościowym przepisom i stałemu nadzorowi, natomiast państwa członkowskie wskazywały kategorie instytucji odpowiednich do pełnienia funkcji depozytariusza. Dyrektywa UCITS V wprowadza ograniczony krąg podmiotów, mogących pełnić rolę depozytariusza – są to (i) krajowe banki centralne; (ii) instytucje kredytowe, które otrzymały zezwolenie na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniającej dyrektywę 2002/87/WE i uchylającej dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (CRD IV); oraz (iii) inne podmioty prawne, które podlegają regulacjom ostrożnościowym, stałemu nadzorowi, spełniają szereg wymogów minimalnych wskazanych w Dyrektywie UCITS V oraz uzyskały zezwolenie od właściwych organów państwowych. Inne zmiany dotyczyć będą polityki wynagrodzeń, odpowiedzialności oraz przekazania funkcji depozytariusza, monitorowania przepływów pieniężnych i przechowywania aktywów.
Implementacja obu dyrektyw jednocześnie, w związku z ich komplementarnością, ma na celu ujednolicenie standardów odnoszących się do wszystkich rodzajów funduszy inwestycyjnych – zarówno tych objętych dotychczasowym zakresem podmiotowym ustawy o funduszach inwestycyjnych, jak i alternatywnych.
dr Szymon Okoń, Senior Associate, Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy
Kinga Dziennik, Legal Assistant, Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy
Dr Szymon Okoń, doktor nauk prawnych, doktor nauk ekonomicznych w zakresie finansów. Absolwent prawa na UAM w Poznaniu oraz finansów i rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Związany z Katedrą Inwestycji i Rynków Kapitałowych na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Jego główną specjalnością są transakcje fuzji i przejęć, aspekty prawne i finansowe rynków kapitałowych oraz finanse i bankowość. Studiował na Edinburgh Napier University oraz London School of Economics and Political Science. Jego doświadczenie obejmuje uczestnictwo w licznych projektach transakcyjnych i restrukturyzacyjnych oraz doradztwo korporacyjne. Zdobywał także doświadczenie w obszarze regulacyjnym rynku finansowego. Doradzał przy realizacji obowiązków informacyjnych związanych z obrotem instrumentami finansowymi, w tym przy tworzeniu struktur ukierunkowanych na ich optymalizację.
Boże, spraw, żeby budynek KNF się zawalił dziś w nocy.