Dziś w Warszawie odbył się kolejny Polski Kongres Prawa Podatkowego, organizowany przez Instytut Allerhanda, którego patronem medialnym był portal korporacyjnie.pl.
Kongres poświęcony został zmianom w prawie podatkowym, które można podzielić na trzy grupy:
1. pierwszą grupę stanowią te zmiany, które weszły w życie w 2014 roku (w szczególności w zakresie ustalania momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT, zmiany dotyczące samochodów osobowych, a także zmiany CIT w zakresie spółek komandytowo-akcyjnych),
2. druga grupa obejmuje zmiany, których wprowadzenie planowane jest na przełom 2014 i 2015 roku (to przede wszystkim zmiany dotyczące opodatkowania zagranicznych spółek kontrolowanych – w tym zakresie zachęcam do przeczytania wpisu z 10 stycznia „Czy Polska jest gotowa na przyjęcie CFC rules”, czy też zmiany w zakresie klauzuli obejścia prawa podatkowego), oraz
3. trzecia grupa – zmiany na etapie koncepcyjnym, dotyczące wprowadzenia kodeksu podatkowego.
Największym atutem Kongresu nie był jednak sam dobór dyskutowanych zagadnień (choć zmiany prawa podatkowego zwykle budzą największe emocje), lecz dobór prelegentów, którzy zapewnili ożywioną dyskusję. W zespołach eksperckich zasiadali bowiem między innymi przedstawiciele Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Gospodarki, sądownictwa, doktryny, biznesu, consultingu oraz korporacji doradców podatkowych. Tak zróżnicowany dobór prelegentów umożliwił spojrzenie na sprawę z wielu stron (co z zasady przy okazji tego typu imprez nie jest możliwe z uwagi na brak przedstawicieli Ministerstwa lub przedstawicieli organów podatkowych).
Jako że temat zmian w zakresie VAT oraz SKA, a także zagadnienie klauzuli obejścia prawa podatkowego był już wielokrotnie komentowany w mediach (choć w szczególności do tematu klauzuli postaram się jeszcze wrócić), chciałabym omówić po krótce postulaty dotyczące kodeksu podatkowego, przedstawione przez Ministrów Janusza Cichonia z Ministerstwa Finansów oraz Mariusza Haładyja z Ministerstwa Gospodarki.
MF nie planuje samodzielnie podjąć walki z reformą ordynacji podatkowej, lecz zamierza zaangażować w prace szersze grono – w tym m.in. MG. Prace nad kodeksem podjęłaby komisja kodyfikacyjna, a więc ciało bardziej sformalizowane niż tylko zespół ds. nowelizacji przepisów.
Zgodnie z prelekcją Ministra Haładyja, MG ma już pomysł na opracowanie zawartości kodeksu podatkowego. Kodeks w założeniach Min. Cichonia mógłby składać się z 6 obszarów: 1. Zasady ogólne, w tym zasady postępowania, 2. Powstanie zobowiązania podatkowego oraz zasady sukcesji podatkowoprawnej, 3. Wymiar podatku, 4. Wykonywanie zobowiązań, w tym zasady dotyczące m.in. terminów oraz odsetek od zaległości, 5. Kontrola wykonywania zobowiązań, 6. Relacje organów z podatnikami.
Kodeks podatkowy nie byłby prostym nadaniem przepisom obecnie obowiązującej ordynacji podatkowej rangi przepisów kodeksowych, lecz wprowadzałby liczne nowości, w tym m.in.:
- zasadę zaufania do podatnika / instytucję rzetelnego podatnika – zgodnie z tą zasadą do tzw. „rzetelnych” podatników kodeks wprowadzałby m.in możliwość naliczania odsetek od zaległości w niższej wysokości; zróżnicowanie odsetek za zwłokę mogłoby prezentować się następująco: stawka standardowa byłaby obniżana do 50% w odniesieniu do tych podatników, którzy złożyli korektę deklaracji w przeciągu 6 miesięcy, stawka ta natomiast byłaby podwyższana do 200% w odniesieniu do tych podatników, którzy bądź to w ogóle nie złożyli zeznania podatkowego, bądź złożyli je dopiero po przeprowadzeniu w stosunku do nich postępowania podatkowego, bądź gdy skala błędów w korygowanym zeznaniu byłaby znaczna; rzetelni podatnicy mogliby również korzystać np. z preferencji w zakresie terminu zwrotu VAT;
- wprowadzenie zasady, zgodnie z którą ciężar dowodu spoczywa nie na podatniku, lecz na organie podatkowym (na zasadzie zbliżonej do art. 7 kpa);
- wprowadzenie wprost do kodeksu zasady in dubio pro tributario;
- instytucja przedstawienia wstępnej oceny przez organ podatkowy przed wydaniem decyzji, która mogłaby wzmocnić zasadę zapoznania się strony z materiałem zebranym w toku postępowania;
- wprowadzenie instytucji mediacji (zaczątkiem do tego byłaby obecna instytucja rozprawy przed organem);
- wyraźne rozdzielenie kompetencji urzędów kontroli skarbowej oraz urzędów skarbowych;
- zmiany mające na celu zmniejszenie liczby wydawanych interpretacji indywidualnych.
Minister Cichoń natomiast wskazał na nowe pomysły MF, niezależne od prac komisji kodyfikacyjnej. Najciekawsze to:
- utworzenie centralnego rejestru dłużników publicznoprawnych (rejestr miałby m.in. funkcję ostrzegawczą dla przedsiębiorców);
- modyfikacja procesów egzekucyjnych (m.in. poprzez inwestycję w informatyzację systemów);
- wprowadzenie instytucji listy ostrzegawczego;
- utworzenie portalu podatkowego, złożonego z 2 bloków: 1. ogólnodostępnego, który miałby działać już od 1 lipca 2014 roku i zawierałby dane związane z rozliczeniami podatkowymi oraz 2. wymagającego logowania – ta część portalu byłaby dostępna od marca 2015 roku i zawierałaby aktualne informacje o rozliczeniach oraz wstępne zeznanie roczne;
- jako element wzmacniania świadomości obywatelskiej Ministerstwo rozważa także „loterię paragonową” – Minister przestawił ten pomysł dość enigmatycznie, pozostaje nam więc czekać na jego rozwinięcie.
Podsumowując krótko debatę, można odnieść wrażenie, że wszystkie środowiska pozytywnie oceniają postulat wprowadzenia kodeksu podatkowego. Fakt, że obecne uregulowania ordynacji podatkowej wymagają nowego, kompleksowego ujęcia, może wynikać z tego, że ordynacja była wprowadzana jako ostatnia „duża” ustawa podatkowa (w szczególności w 1997 roku obowiązywały już ustawy o podatkach dochodowych, a także ustawa o podatku od towarów i usług i podatku akcyzowym – uchylona w 2004 roku wraz z wprowadzeniem ustawy o podatku od towarów i usług). Oczywistym jest, że zmiany w zakresie ordynacji będą wymagały również pewnych zmian w zakresie prawa materialnego.
Ciekawy postulat został zgłoszony przez Prof. Jadwigę Glumińską-Pawlic. Pani Profesor widzi bowiem potrzebę stworzenia nie jednego kodeksu podatkowego, lecz dwóch odrębnych aktów prawnych: ogólnego kodeksu podatkowego oraz kodeksu postępowania podatkowego. Ministerstwo na chwilę obecną nie widzi jednak potrzeba rozbijania omawianej materii na dwa odrębne akty prawne.
Jak wiele środowisk, tak dużo pomysłów na nowelizację. Po dzisiejszej debacie liczę jednak na to, że obietnice Ministerstwa nie będą gołosłowne, a postulaty rożnych środowisk będą stanowiły wkład faktycznie brany pod uwagę w ramach prac nad kodeksem.
Małgorzata Duda-Plesińska - doradca podatkowy oraz aplikantka trzeciego roku aplikacji radcowskiej przy OIRP w Warszawie. W latach 2010-2013 pracowała w zespole Mergers & Acquisitions/International Tax firmy Deloitte. Obecnie zatrudniona w sektorze finansowym. Specjalizuje się w zasadach opodatkowania restrukturyzacji, międzynarodowych aspektach prawa podatkowego oraz zagadnieniach procedury podatkowej oraz sądomoadministracyjnej.
Małgorzata jest absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Szkoły Prawa Niemieckiego we współpracy z Uniwersytetem w Heidelbergu oraz Uniwersytetem w Moguncji. Studiowała również na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Zurychu .
