Jeszcze kilka lat temu problematyka kosztów międzynarodowego arbitrażu i zasad ich podziału była skrajnie niedowartościowana. Jak słusznie stwierdził na łamach Journal of International Arbitration Mauro Rubino-Sammartano, kwestie te były postrzegane jako mało stymulujące intelektualnie lub wręcz nieistotne[1]. Obecnie zagadnienia te są przedmiotem co raz częstszych dyskusji i rozlicznych publikacji[2]. Niemniej, przynajmniej do tej pory, w angielskojęzycznej literaturze arbitrażowej brakowało polskiego głosu na ten temat. Stan ten wkrótce ulegnie zmianie. W październikowym numerze (nr 3 z 2015 r.) poczytnego czasopisma ASA Bulletin – wydawanego w Szwajcarii i dostępnego online w serwisie Kluwer Arbitration – ukaże się artykuł autorstwa Piotra Nowaczyka i mojego pt. „Rethinking costs and costs awards in international arbitration: a call for less criticism of arbitration costs, but improvement of costs allocation practices”.
Autorzy argumentują w artykule, że wysokie koszty międzynarodowego arbitrażu są o tyle zrozumiałe, iż sprawy z elementami zagranicznymi są zazwyczaj skomplikowane. Jeśli wydawane rozstrzygnięcie ma być rzetelne, to nakład pracy kancelarii prawniczych i arbitrów w tych sprawach musi przystawać do poziomu skomplikowania zagadnień spornych. Z tej perspektywy, wysokie koszty międzynarodowego arbitrażu są normalnym zjawiskiem. W praktyce ważnym jest, że orzeczenia dyskutujące pokaźne koszty międzynarodowego arbitrażu pod kątem uniemożliwienia uzyskania ochrony prawnej dotyczą tylko sporów konsumenckich lub z udziałem drobnych przedsiębiorców[3]. Podobnie poniesienie wysokich kosztów międzynarodowego arbitrażu nie powinno być przeszkodą dla stwierdzenia wykonalności wyroku arbitrażowego na podstawie Konwencji nowojorskiej z 1958 r.[4]. Brak zatem bodźców zewnętrznych, w postaci orzecznictwa sądów państwowych, które nakazywałyby podjąć szybkie kroki celem obniżenia ogólnych kosztów międzynarodowego arbitrażu. Mimo krytyki wysokich kosztów międzynarodowego arbitrażu, środowisko biznesowe nie rezygnuje też z regularnego zawierania co raz to nowych klauzul arbitrażowych.
W świetle powyższego, autorzy artykułu stawiają w ASA Bulletin tezę, że priorytetem powinna być dla sympatyków arbitrażu dyskusja nie nad obniżeniem kosztów międzynarodowego arbitrażu, ale w pierwszej kolejności usprawnieniem zasad ich podziału. Zasady podziału kosztów międzynarodowego arbitrażu są bowiem często dość niejasne. Wiele regulaminów arbitrażowych pozostawia zespołom orzekającym znaczną dyskrecjonalność, która na etapie podziału kosztów może zostać rozmaicie i często zaskakująco dla stron wykorzystana. Celem usprawnienia podziału kosztów w międzynarodowym arbitrażu, autorzy artykułu proponują częstszą niż obecnie dyskusję nad technikaliami podziału kosztów podczas posiedzenia organizacyjnego albo ostrożne rozważenie podejścia angielskiego (tzw. winner takes all approach).
To ostatnie podejście, zakładające odejście od proporcjonalnego podziału kosztów, wywołuje wiele kontrowersji w literaturze przedmiotu. Odchodzi się od niego stopniowo również w angielskiej praktyce krajowej[5]. Artykuł dyskutuje jednak to podejście z nowej perspektywy i sugeruje, że dyskusja nad jego zasadnością nie powinna zostać pochopnie zamknięta. Jeśli nie zostaną wypracowane bardziej przewidywalne sposoby podziału kosztów w międzynarodowym arbitrażu, to ta niezwykle ceniona metoda rozwiązywania sporów gospodarczych może zacząć tracić na swojej popularności.
O artykule więcej można dowiedzieć się u jego autorów: arb@piotrnowaczyk.com lub kjc441@nyu.edu
[1] M. Rubino-Sammartano, Costs Awards in Arbitration, Journal of International Arbitration, vol. 28, nr 2 z 2011 r., str. 113.
[2] Szerzej w zagr. literaturze zob. m.in. N.C. Ulmer, The Cost Conundrum, Arbitration International, vol. 26, nr 2 z 2010 r., str. 221 i nast. Z kolei wśród raportów branżowych i badań zob. m.in. dyskusję kosztów postępowania arbitrażowego w International Arbitration Survey 2013: Corporate choices in International Arbitration, online: PwC <http://www.pwc.com/arbitrationstudy> .
[3] Zob. BGH, III ZR 33/00, 14 września 2000 r., [w:] A.J. van den Berg (red.), XXVII Yearbook of Commercial Arbitration, Kluwer Law International 2002, str. 265. Wyr. dostępny również online: <http://www.dis-arb.de/en/47/datenbanken/rsprspezial-id2>; czy Green Tree Financial Corp. Alabama Et Al. v. Randolph, (US Sup Ct 2000) 531 U.S. 1 (2000). Na tle sporów z udziałem drobnych przedsiębiorców zob. American Express Co. et al. v. Italian Colors Restaurant et al., 570 U. S. ____ (2013), online: <http://www.supremecourt.gov/opinions/12pdf/12-133_19m1.pdf>.
[4] Zob. Shipowner (Malta) v. Contractor, Areios Pagos, Decision no. 1066 of 2007, [w:] A.J. van den Berg (red.), XXXIII Yearbook Commercial Arbitration, Kluwer Law International 2008, str. 595 i nast.; oraz Grain Partners SpA v. Cooperativa dos Produtores e Trabalhadores Urbanos e Rurais de Sorriso Ltda – Coopergrão et al., SEC No. 507-EX (2005/0209540-1), 18 października 2006 r., [w:] A.J. van den Berg (red.), XXXVII Yearbook of Commercial Arbitration, Kluwer Law International 2012, str. 177 i nast.
[5] B. Harris, R. Planterose, J. Tecks, The Arbitration Act 1996 – A Commentary, wyd. 4, Blackwell Publishing 2007, str. 280.
Doktor nauk prawnych planujący wydać wkrótce w formie monografii rozprawę doktorską pt. „Postępowanie dowodowe przed sądem polubownym w międzynarodowym arbitrażu”.
Absolwent studiów LL.M. na New York University (specjalizacja Global Business Law) i National University of Singapore (specjalizacja International & Comparative Law). Ukończył Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (summa cum laude) oraz Szkołę Prawa Amerykańskiego na Uniwersytecie Warszawskim. Studiował również na University of Florida Levin College of Law w USA oraz University of Sheffield w Anglii.
Zainteresowany przede wszystkim arbitrażem handlowym i inwestycyjnym oraz spokrewnioną z nimi problematyką materialnoprawną z dziedziny międzynarodowego prawa handlowego i inwestycyjnego. Posiada doświadczenie w arbitrażu handlowym i inwestycyjnym zdobyte w międzynarodowej grupie arbitrażowej jednej z renomowanych kancelarii prawniczych. Odbył także staż w niemieckim butiku arbitrażowym z listy GAR 100 / Legal 500.
