Recenzowana monografia „Ius dissidentium. Granice konsensusu korporacyjnego i władzy większości w spółkach kapitałowych”, wydana przez Wydawnictwo C.H. Beck w serii „Instytucje prawa prywatnego” (Warszawa 2016) stanowi istotny i nowatorski wkład w polskie piśmiennictwo z zakresu prawa spółek.
Punktem wyjścia do dalszych rozważań jest ocena wyboru tematyki zawartej w dysertacji. Należy wyjaśnić, iż zagadnienie iuris dissidentium, czyli praw sprzeciwiającej się mniejszości do wyjścia (ustąpienia) ze spółki, za słuszną (godziwą) spłatą, w związku z podjęciem przez większość uchwał w przedmiocie fundamentalnych zmian korporacyjnych, nie stanowiło dotąd przedmiotu kompleksowej analizy w doktrynie. Tymczasem, tytułowa problematyka dotyczy wielu kontrowersyjnych kwestii związanych z istotnymi zmianami treści umów spółek (statutów) spółek kapitałowych. Obszary, gdzie spór ten występuje, to w szczególności problem trybu właściwego dla zmiany celu spółki, tryb wymagany dla wprowadzenia do umowy spółki postanowień o przymusowym umorzeniu udziałów, tryb wyłączenia indywidualnej kontroli wspólników w sp. z o.o., tryb wymagany dla zmian w zakresie prawa pierwszeństwa oraz innych modyfikacji zasad zbywalności udziałów, czy wymogi następczej inkorporacji do umowy spółki (statutu) klauzuli arbitrażowej.
W odniesieniu do wymienionych czynności kolidują ze sobą: zasada konsensualności z organizacyjną zasadą władzy większości (majoryzacji). W opinii Autora sposobem na rozstrzygnięcie tego konfliktu jest wprowadzenie ius dissidentium, jako sui generis jednomyślności.
Należy zwrócić uwagę, iż zarówno wybór problematyki jak i sposób jej ujęcia zasługują w pełni na aprobatę. Przede wszystkim, dotychczasowe opracowania dotyczące przytoczonych zagadnień miały charakter punktowy i przyczynkarski. Ponadto, przychylnie należy odnieść się do wybranej przez Autora metody badawczej obejmującej wykładnię dogmatyczną, rozbudowaną komparatystykę funkcjonalną oraz nawiązania historycznoprawne. Na doniosłość pracy rzutują także wnioski stanowiące rezultat badań prowadzonych w myśl założeń ekonomicznej analizy prawa.
Zdecydowanie przekonywujące i bogato uargumentowane są tezy Autora odnoszące się do zasady konsensualności jako fundamentu prawa prywatnego oraz przyznania pierwszeństwa zasadzie majoryzacji przed zasadą konsensualności. Bardzo ciekawy i oryginalny jest także fragment wskazujący, że istnieją immanentne granicy władzy większości, a wyznacznikiem zakresu tej władzy jest affectio societatis.
Szczególną wagę należy również przypisać rozważaniom Autora w kwestii konstytucjonalizacji prawa spółek w Polsce oraz zdekodowania „wytycznych” konstytucyjnych, hierarchicznie wiążących w stanowieniu prawa i jego stosowaniu. Chodzi przy tym o wykorzystanie krajowego, zagranicznego i międzynarodowego dorobku konstytucyjnego i praw podstawowych (Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka) do lepszego rozpoznania problemów prawa spółek przez uwzględnienie ich konstytucyjnego wymiaru.
W oparciu o analizę publikacji można stwierdzić, iż zagadnienia stanowiące przedmiot recenzowanej monografii należą do absolutnie węzłowych tak dla nauki prawa prywatnego, jak i praktyki obrotu. Autor porusza w swoim opracowaniu problemy aktualne oraz nawiązujące do przeobrażeń społecznych, gospodarczych i cywilizacyjnych, zachodzących w Polsce, krajach Unii Europejskiej i na świecie.
Należy również podkreślić, iż koncepcje Autora cechuje częstokroć nowatorstwo, śmiałość i oryginalność, przez co mogą stanowić przyczynek do wielowątkowej dyskusji, polemiki i dalszych badań. Tym samym, wywołując twórczy ferment, tezy Autora mogą wzbogacić polskie piśmiennictwo, inspirować innych członków doktryny do wypracowania ciekawej kontrargumentacji oraz stanowić impuls do reinterpretacji zastanych i niewystarczająco dotychczas zbadanych rozwiązań przyjętych przez ustawodawcę, orzecznictwo czy doktrynę.
Działalność Autora prowadzona na styku teorii i praktyki znajduje odzwierciedlenie w pragmatyzmie, klarowności i funkcjonalności rozwiązań proponowanych w monografii. Nadto, warsztat, jakim posługuje się Autor, jest niezwykle dojrzały, pełen erudycji i przyjemny w odbiorze. W konsekwencji powyższego, monografia Autora stanowi zachęcającą lekturę zarówno dla najbardziej wymagających przedstawicieli świata akademickiego, jak i poszukujących jednoznacznego stanowiska prawników-praktyków.
Dr Iwona Gębusia posiada wieloletnie doświadczenie w doradztwie prawnym dla przedsiębiorców, w szczególności instytucji finansowych. Brała udział w szeregu transakcji na rynkach kapitałowych, M&A oraz finansowaniu. Praktykowała w wiodących kancelariach polskich oraz zagranicznych.
Jest autorką pionierskiej monografii „Warranty subskrypcyjne” oraz autorką i współautorką około dwudziestu publikacji, które ukazały się w prestiżowych czasopismach naukowych. Posiada także bogate doświadczenie jako wykładowca akademicki oraz szkoleniowiec.
Dr Iwona Gębusia ukończyła studia (summa cum laude) na kierunku prawo na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Następnie uzyskała stopień naukowy doktora nauk prawnych w Instytucie Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Ponadto odbyła studia w ramach Podyplomowego Studium Podatkowego organizowanego przez Szkołę Główną Handlową w Warszawie. Dr Iwona Gębusia ukończyła także Centrum Prawa Amerykańskiego (jednostka współorganizowana przez Wydział Prawa University of Florida i Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego). Studiowała również na Wydziale Prawa Université Nancy 2. Dodatkowo odbyła staż badawczy na Wydziale Prawa New York University oraz w Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht w Hamburgu. Po ukończeniu aplikacji radcowskiej i pozytywnym złożeniu egzaminu radcowskiego uzyskała tytuł zawodowy radcy prawnego (Okręgowa Izba Radców Prawnych w Warszawie).
