Z dniem 1 lipca 2019 r. weszły w życie istotne zmiany dotyczące emisji obligacji. Dotyczą one co do zasady emisji prywatnych obligacji (a ponadto certyfikatów inwestycyjnych oraz listów zastawnych). Zmiany te zostały zasygnalizowane we wpisie Szymona z 11 stycznia 2019 r. (https://korporacyjnie.pl/obligacje-korporacyjne-istotne-zmiany-prawne-w-2019-r/). Zapowiadane zmiany stały się faktem, zatem dzisiaj robimy ich podsumowanie. Warto pamiętać, że kluczowym praktycznym następstwem tych zmian jest uniemożliwienie przeprowadzania tzw. szybkich emisji, bez wsparcia wyspecjalizowanych doradców, co było możliwe i praktykowane przed 1 lipca 2019 r. Drugim ważnym następstwem jest swoiste „upublicznienie” (transparentność) rynku obligacji niepublicznych – dotychczas emitowanych często bez większego nakładu czasu i środków.
Niżej przedstawiamy sześć najważniejszych zmian, które weszły w życie z dniem 1 lipca 2019 r.
- Obowiązkowa dematerializacja obligacji = zakaz emisji obligacji w formie dokumentowej
Dotychczas obowiązek dematerializacji obligacji kojarzył się z emisjami „publicznymi”. Od 1 lipca 2019 r. obligatoryjna dematerializacja obligacji rozciąga się na wszystkie obligacje emitowane od tej daty. Trzeba stwierdzić, że jest to jakościowa zmiana, która „idzie z duchem czasu”. Do 1 lipca 2019 r. popularne były emisje obligacji w formie dokumentowej, nie wymagały bowiem wsparcia wyspecjalizowanych doradców ani rejestracji/ewidencjonowania (zob. jednak https://korporacyjnie.pl/kilka-slow-o-szczegolnym-obowiazku-sprawozdawczym-emitenta-obligacji/). Aktualnie zatem możliwe są wyłącznie emisje obligacji w formie zdematerializowanej.
- Baza emisji obligacji
Od dnia 1 lipca 2019 r. na emitentów obligacji nałożono nowe obowiązki sprawozdawcze (raportowe). Stworzono nową, jawną, ogólnopolską bazę (ewidencję) emisji obligacji niepublicznych[1]. W założeniu ma pozwolić każdemu zainteresowanemu uczestnikowi obrotu na wgląd w podstawowe dane dotyczące poszczególnych emisji obligacji – dane o ich emitencie, rozmiarach emisji, informacji o wykupie obligacji. To zaś ma programowo podnieść bezpieczeństwo inwestycji w obligacje niepubliczne (znajdujące się w obrocie prywatnym) oraz ogólnie zweryfikować niektóre ryzyka związane z tego rodzaju emisjami. Baza zawiera informacje o emisjach obligacji rejestrowanych w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych („KDPW”) (zob. szerzej poniżej) oraz o emisjach obligacji rejestrowanych poza systemem KDPW, w tym o obligacjach wyemitowanych przed 1 lipca 2019 r., tj. przed wprowadzeniem ich obligatoryjnej dematerializacji. Trzeba zauważyć, że baza zawiera informacje o świadczeniach spełnianych przez emitenta obligacji (np. wypłatach odsetek z obligacji) oraz o dokonaniu ich terminowego (lub nie) wykupu. Wydaje się nam zatem, że baza będzie pełnić funkcję prewencyjną i represyjną – motywować emitentów do terminowego realizowania ich zobowiązań wynikających z obligacji oraz „odstraszać” inwestorów od emitentów niewykonujących zobowiązań w sposób umówiony.
- Rejestracja obligacji w depozycie
Od 1 lipca 2019 r. każdy emitent dokonujący niepublicznej emisji obligacji ma obowiązek ich rejestracji w depozycie papierów wartościowych (co do zasady w KDPW, ale dopuszcza się wybór innego depozytu). Rejestracja może być przeprowadzona skutecznie wyłącznie za pośrednictwem tzw. agenta emisji. Funkcję agenta emisji może pełnić jedynie firma inwestycyjna uprawniona do prowadzenia rachunków papierów wartościowych albo bank powierniczy.
- Obowiązkowy udział agenta emisji w każdej niepublicznej emisji obligacji
Od dnia 1 lipca 2019 r. firmy inwestycyjne i banki powiernicze będą mogły świadczyć dodatkowe usługi związane z pełnieniem funkcji agenta emisji. Zadania agenta emisji są dwojakiego rodzaju. Po pierwsze, jest to weryfikacja zdolności emisyjnej danego emitenta obligacji oraz spełnienia wymogów formalnych danej emisji. Następnie, po dokonaniu pozytywnej weryfikacji, obowiązkiem agenta emisji jest złożenie w KDPW wniosku o dematerializację obligacji objętych daną emisją. Należy jednocześnie podkreślić szeroki, ustawowo zdefiniowany, zakres obowiązków (oraz odpowiedzialności) agenta emisji, których strony umowy zawieranej z agentem emisji (tj. emitent obligacji oraz potencjalny agent emisji) nie mogą skutecznie ograniczyć w umowie ani w żadnym innym porozumieniu. Warto pamiętać, że umowę o pełnienie funkcji agenta emisji zawiera się na samym początku procesu emisyjnego, jeszcze zanim rozpocznie się proces „oferowania” papierów wartościowych.
Nie jest jeszcze w pełni jasne, jak podmioty mogące pełnić funkcję agenta emisji w praktyce podejdą do realizacji nowych obowiązków – w szczególności, jak będą wyceniać nowe usługi w kontekście zwiększonego ryzyka i odpowiedzialności oraz kto w praktyce po stronie tych podmiotów będzie odpowiedzialny za pełnienie funkcji agenta emisji.
Jak wskazuje KDPW wszystkie podmioty biorące udział w procesie związanym z rejestracją niepublicznych papierów wartościowych podlegają nadzorowi ze strony Komisji Nadzoru Finansowego, co dodatkowo podnosi bezpieczeństwo procesu rejestracji oraz ich dalszego obrotu. Z kolei współpraca KDPW z agentami emisji jest „typową praktyką, stosowaną na rozwiniętych rynkach kapitałowych, umożliwiającą bezpieczną, szybką i wiarygodną realizację procesu rejestracji papierów wartościowych, a w dalszej perspektywie realizację świadczeń z tych instrumentów (np. wypłatę odsetek) oraz ich wykup”.[2]
- Nowe regulacje KDPW oraz aplikacja
W celu uproszczenia procesu rejestracji niepublicznych papierów wartościowych KDPW wprowadził nowe narzędzia informatyczne. Od dnia 1 lipca 2019 r. obligacje można rejestrować w KDPW (za pośrednictwem agenta emisji) z wykorzystaniem specjalnej aplikacji udostępnionej na stronie internetowej KDPW[3]. KDPW wskazuje, że termin rejestracji nowych papierów w KDPW można określić w formularzu aplikacyjnym, przy czym może być to już następny dzień roboczy następujący po dniu prawidłowego wypełnienia formularza aplikacyjnego, o którym mowa. Co istotne, w przypadku korzystania z takiego formularza, zawarcie umowy o rejestrację papierów w KDPW nie wymaga składania w KDPW żadnych dodatkowych dokumentów, co powinno ułatwić i skrócić proces rejestracji, zwłaszcza wobec faktu, że dotychczas procesy te trwały ok. jednego tygodnia lub dłużej, o ile nie zachodziła potrzeba uzupełnienia wniosku o rejestrację (np. konieczność złożenia dodatkowych dokumentów, przesyłanych w wersji papierowej). KDPW nadawać będzie nowo rejestrowanym papierom kody ISIN, CFI i FISN na podstawie informacji zawartych w ww. formularzu
- Co ze „starymi” obligacjami?
Obligacje wyemitowane przed 1 lipca 2019 r. nie podlegają obowiązkowi rejestracji w KDPW, zaś ich emitenci mogą zdecydować o ich dematerializacji oraz rejestracji w KDPW (dobrowolna dematerializacja oraz rejestracja dotychczas emitowanych obligacji). Emitenci takich obligacji podlegają jednak nowym obowiązkom informacyjnym. Mają obowiązek przekazania KDPW podstawowych informacji dotyczących emisji oraz terminów wykonania zobowiązań wynikających z takich obligacji do 31 marca 2020 r. Następnie, do czasu wykupu/ umorzenia takich obligacji obowiązek informacyjny emitenta polega na aktualizowaniu pierwotnie przekazanych KDPW informacji.
Konkluzje
Pozytywnie oceniamy cel wprowadzania nowych regulacji. Jest nim zwiększenie bezpieczeństwa obrotu w obszarze emisji obligacji przez wzmocnienie jego przejrzystości, wspomniane „upublicznienie” emisji dotychczas w całości niepublicznych (prywatnych). Wątpliwości budzi jednak nałożenie szerokich „nadzorczych” obowiązków na agentów emisji oraz szeroki zakres ich odpowiedzialności. Bez wątpienia wpłynie to znacznie na wydłużenie procesów emisji obligacji niepublicznych oraz wzrost kosztów emisji. Wielu potencjalnych emitentów obligacji może to skutecznie zniechęcić do finansowania długiem w tej formie.
Współautorem wpisu jest dr Szymon Syp.
Dr Angelina Stokłosa i dr Szymon Syp są autorami komentarza do ustawy o obligacjach (planowane wydanie 2019 r., wyd. Wolters Kluwer).
[1] Dostęp do bazy jest bezpłatny, możliwy od 1 lipca 2019 r. pod adresem https://rze.info/.
[2] Zob. http://www.kdpw.pl/pl/kdpw/aktualnosci/Strony/NewsDetails.aspx?idn=1087.
[3] Zob. szerzej http://www.kdpw.pl/pl/kdpw/aktualnosci/Strony/NewsDetails.aspx?idn=1087.
Adwokat; ukończyła z wyróżnieniem Wydział Prawa i Administracji na Uniwersytecie Warszawskim. Jest absolwentką Centrum Prawa Amerykańskiego prowadzonego przez Wydział Prawa i Administracji UW oraz Wydział Prawa Stanowego Uniwersytetu Floryda. W 2013 roku uzyskała stopień naukowy doktora nauk prawnych na podstawie rozprawy doktorskiej poświęconej pojęciu interesu spółki handlowej przygotowanej i obronionej w Instytucie Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Od początku pracy zawodowej związana ze znanymi warszawskimi kancelariami butikowymi. Doradca prawny spółek publicznych i niepublicznych. Kieruje praktyką prawną w jednej z największych w Polsce spółek z branży gier wideo, notowanej na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Posiada bogate doświadczenie w kompleksowej obsłudze prawnej największych podmiotów gospodarczych w kraju oraz instytucji publicznych. Specjalizuje się w prawie cywilnym, zwłaszcza w prawie umów, w prawie spółek i w prawie rynku kapitałowego. Jest doradcą prawnym krajowych podmiotów z branży gier wideo. W dotychczasowym dorobku ma publikacje naukowe i popularnonaukowe z zakresu prawa cywilnego, prawa spółek i prawa rynku kapitałowego, w tym komentarz do rozporządzenia MAR oraz komentarz do ustawy o obligacjach.
