W lipcu 2013 r. Rządowe Centrum Legislacji rozpoczęło prace nad projektem ustawy istotnie zmieniającej Ustawę z dnia 15 września 2000 r. Kodeks Spółek Handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.). Zamiarem proponowanych zmian jest uelastycznienie zasad prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością[1]. Mimo, iż powyżej wspomniany projekt nie jest jeszcze gotowy, nowe rozwiązania oraz kierunki planowanych zmian można odnaleźć w oficjalnych założeniach do to projektu ustawy[2] („Założenia”).
Udziały beznominałowe oraz spółki „za złotówkę”
Zgodnie z Założeniami wspólnicy będą mieli swobodę decyzji jakiego typu udziały będą utworzone w spółce. Obok „starego” typu udziałów (udziałów o określonym nominale), wspólnicy będą mieli możliwość utworzenia udziałów bez określonego nominału (tzw. udziały beznominałowe). Obecnie wpłaty za obejmowane udziały (tj. o określonym nominale) dokonywane są w pierwszej kolejności na pokrycie kapitału zakładowego. Wpłaty wnoszone przez wspólników na pokrycie udziałów beznominałowych będą zaliczane na poczet nowego typu kapitału spółki – kapitału udziałowego, który ma stanowić odrębną pozycję bilansową spółki. Zatem udziały beznominałowe oraz wpłaty na ich pokrycie nie będą powiązane z kapitałem zakładowym. W rezultacie udziały beznominałowe ułatwią restrukturyzację finansową spółki w wypadku ryzyka jej niewypłacalności gdyż spółka będzie miała możliwość utworzenia udziałów nowego typu po cenie rynkowej i bez potrzeby przeprowadzenia procedury zmiany umowy spółki. Dodatkowo wpłaty wspólników na poczet kapitału udziałowego będą mogły być łatwiej zwracane wspólnikom (pod warunkiem że test wypłacalności został spełniony o czym mowa poniżej) tj. bez przeprowadzania procedury konwokacyjnej względem wierzycieli spółki, która obecnie jest w zasadzie obligatoryjna w przypadku spółek z udziałami o określonym nominale.
Jak wspomniano powyżej kapitał udziałowy powstały w wyniku utworzenia udziałów beznominałowych stanie się alternatywą dla kapitału zakładowego (oraz udziałów o określonym nominale). Zgodnie z Założeniami ustawowy minimalny poziom kapitału zakładowego wynoszący 5.000 zł jest arbitralny i nie zapewnia wystarczającej ochrony wierzycielom spółki. W związku z powyższym planowanemu obniżeniu minimalnego poziomu kapitału zakładowego do kwoty 1,00 zł towarzyszyć będzie wprowadzenie nowych instrumentów zmierzających do zapewnienia ochrony wierzycielom spółki.
Test wypłacalności oraz inne instrumenty zabezpieczenia interesów wierzycieli spółki
Jednym z instrumentów mających na celu zabezpieczenie interesów wierzycieli spółki jest tzw. test wypłacalności. Test wypłacalności będzie miał zastosowanie w przypadku gdy spółka wystąpi z zamiarem dokonania wypłat na rzecz wspólników w oparciu o stosunki korporacyjne (np. wypłata dywidendy). W takim przypadku zarząd spółki ma być zobowiązany do złożenia oświadczenia, iż przedmiotowe wypłaty nie będą skutkować utratą zdolności zaspokojenia zobowiązań spółki na przestrzeni roku w toku jej zwykłej działalności. Przy składaniu powyższego oświadczenia zarząd spółki będzie odpowiedzialny wobec niej za zachowanie należytej staranności przy określeniu wpływu wypłat na wypłacalność spółki. Zarząd będzie zobowiązany do złożenia uchwały wyrażającej zgodę na wspomniane wypłaty do właściwego sądu rejestrowego w terminie 7 dni od daty jej podjęcia, tym samym będzie ona publicznie dostępna. Test wypłacalności ma mieć zastosowanie również do spółek opartych o obecny model tj. o kapitał zakładowy oraz udziały o określonym nominale. Dodatkowo zarząd spółki przeprowadzi okresowe oceny poziomu wypłacalności spółki jak również ryzyk poniesienia przez spółkę znaczącej straty. W powyższych przypadkach zarząd spółki będzie zobowiązany do zwołania zgromadzenia wspólników, tym samym wspólnicy mając świadomość potencjalnych ryzyk będą mogli podjąć stosowne środki zaradcze.
Interesy wierzycieli zabezpieczać też ma obowiązek spółek polegający na konieczności tworzenia kapitału zapasowego na pokrycie przyszłych strat[3]. Zgodnie z Założeniami kapitał zapasowy ma wynosić 5% sumy zobowiązań spółki lecz nie mniej niż 50.000 zł. Obowiązek tworzenia kapitału zapasowego będzie aktualny gdy spółka osiągnie zysk. Spółka utworzy rezerwy przeznaczając 1/10 zysku na poczet kapitału zapasowego. Kapitał zapasowy powinien zwiększyć poziom zabezpieczenia interesów wierzycieli spółki gdyż jego kwota będzie odpowiadać rzeczywistemu zakresowi prowadzonej przez spółkę działalności w przeciwieństwie do obecnego arbitralnego minimalnego poziomu kapitału zakładowego.
Z powyższym wiąże się też proponowane przez Założenia wprowadzenie konieczności ustanowienia normatywnej hierarchii źródeł pokrycia strat bilansowych spółki opartej o model kapitału zakładowego. W pierwszej kolejności pokrycie straty odbywać się ma ze środków najłatwiej dostępnych czyli z zysku za ostatni rok obrotowy, niepodzielonych zysków z lat ubiegłych, kwoty dostępnych kapitałów rezerwowych oraz części przewyższającej ustawową minimalną kwotę kapitału zapasowego. W ostatniej kolejności spółka będzie mogła obniżyć kapitał zakładowy bądź przeznaczyć na pokrycie straty kapitał rezerwowy, powstały z wcześniejszego obniżenia kapitału zakładowego.
Podsumowanie
Wszystko wskazuje na to, że polskie regulacje dotyczące spółki ulegną znaczącej zmianie. Celem planowanych zmian jest uczynienie ze spółki bardziej konkurencyjnego modelu prowadzenia działalności gospodarczej w porównaniu do podobnych regulacji Zachodnioeuropejskich[4]. Możliwość tworzenia udziałów beznominałowych oraz spółek „za złotówkę” powinno uelastycznić prowadzenie działalności wspólników w formie spółki. Wierzyciele spółki powinni cieszyć się większym poziomem zabezpieczenia swych interesów w związku z planowanym wprowadzeniem testu wypłacalności oraz innych tego typu instrumentów. Wszystkie wskazane wyżej zmiany są pożądane lecz z uwagi na brak projektu ustawy, trudno jest w pełni ocenić zakres i wpływ nowych regulacji na obrót gospodarczy. W szczególności koncepcja spółek „za złotówkę” oraz testu wypłacalności powinna skutkować dalszym upraszczaniem działalności spółki – np. wymóg wskazywania kwoty kapitału zakładowego na stronie internetowej spółki, pismach spółki itd., powinien zostać zniesiony. Zgodnie z Założeniami nowe regulacje powinny wejść w życie z dniem 1 stycznia 2015 r.
[1] W dalszej części niniejszego artykułu przez „spółkę” należy rozumieć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
[2]http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//1/170130/170136/170137/dokument79851.pdf?lastUpdateDay=06.08.13&lastUpdateHour=10%3A47&userLogged=false&date=wtorek%2C+6+sierpie%C5%84+2013
[3] Utworzenie kapitału zapasowego jest obecnie obowiązkowe w przypadku spółek akcyjnych.
[4] Podobne regulacje do omawianych w niniejszym artykule obowiązują już w Finlandii, Francji, Niemczech i Holandii.
Adwokat Michał Żołubak - założyciel Kancelarii Adwokackiej MZKA Legal skupiającej się na obsłudze polskich i zagranicznych przedsiębiorców. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Michał posiada również dyplom ukończenia studiów podyplomowych z zakresu prawa angielskiego i europejskiego prowadzonych przy współpracy Uniwersytetu Warszawskiego z Uniwersytetem Cambridge. Członek warszawskiej Izby Adwokackiej. Michał szczyci się ponad 10 letnim doświadczeniem zawodowym w zakresie wyspecjalizowanego doradztwa prawnego w transakcjach M&A, obsługi prawnej procesu obrotu nieruchomościami jak również przy transakcjach transferu technologii. Michał Żołubak jest autorem licznych publikacji w polskich i zagranicznych periodykach.
Ja jestem za tylko żeby założenia odpowiadały uchwalonej potem ustawie:)
Niestety nasz ustawodawca ma fantazję i trudno w chwili obecnej stwierdzić jak zakończą się prace nad projektem ustawy…