W artykule pt. „U spółki wypłacającej dywidendę nie powstaje przychód”, opublikowanym 29 października 2012 roku w dzienniku „Rzeczpospolita”, pisałam o ukształtowanym, korzystnym dla podatników, stanowisku sądów administracyjnych w zakresie braku przychodu po stronie spółki przekazującej dywidendę w formie rzeczowej w związku z tym zdarzeniem. Na gruncie obecnych przepisów brak jest regulacji, wskazujących, jakoby w związku z wydaniem składników majątku wspólnikowi tytułem wypłaty dywidendy, czy też wynagrodzenia z tytułu umorzenia udziałów, dojść miało do powstania przychodu odpowiadającego przychodowi z odpłatnego zbycia składników majątku. Konsekwentnie, dywidenda rzeczowa oraz dywidenda w formie pieniężnej w orzecznictwie sądów administracyjnych uznawane były, co do zasady, za równoważne sposoby wypłaty udziału w zysku (odmienne podejście prezentowały natomiast organy podatkowe).
W 2012 roku pisałam, że mając na względzie tak ukształtowaną linię orzeczniczą sądów administracyjnych, w przyszłości, być może, liczyć będziemy mogli również na zmianę podejścia organów podatkowych. Stało się jednak dokładnie odwrotnie. W ostatnim tygodniu sierpnia Sejm przyjął projekt ustawy zmieniającej m.in. ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych. Wejście w życie przedmiotowych zmian planowane jest na 1 stycznia 2015 roku.
Nowelizacja wprowadza m.in. art. 14a, zgodnie z którym:
„W przypadku gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości lub w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), przychodem takiego podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia. Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego tym świadczeniem, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego.”
Celem powyższego przepisu jest przede wszystkim chęć zrównania, po stronie zbywającego, wydania składników majątku tytułem m.in. wypłaty udziału w zyskach spółki / wynagrodzenia z tytułu umorzenia udziałów z ich odpłatnym zbyciem.
Po stronie podmiotu, który przedmiotowe składniki majątku nabędzie, ustawodawca wprowadza możliwość rozliczenia w kosztach podatkowych, na moment ich odpłatnego zbycia, równowartości wierzytelności (należności) uregulowanej przez wykonanie świadczenia niepieniężnego (w naturze), o którym mowa w art. 14a ustawy o CIT (pomniejszonej o naliczony w związku z przekazaniem tego świadczenia niepieniężnego podatek VAT). Konstrukcję tę od strony nabywającego należy uznać za słuszną i zgodną z funkcjonującą już analogiczną zasadą rozpoznania podatkowych kosztów w przypadku uprzedniego nieodpłatnego nabycia (w związku z czym podatnik otrzymujący nieodpłatne przysporzenie, winien rozpoznać przychód podatkowy).
Z drugiej jednak strony, proponowany zapis art. 14a nie wskazuje wprost, że wydanie tytułem dywidendy rzeczowej będzie stanowiło odpłatne zbycie, bądź że przepisy o odpłatnym zbyciu powinny być stosowane odpowiednio. Konsekwentnie, mając na względzie zapis art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, który wskazuje na możliwość rozpoznania w koszty uzyskania przychodów wydatków nabycie składników majątku w przypadku ich odpłatnego zbycia, pojawia się pytanie, czy w sytuacjach, w których zastosowanie znajdzie art. 14a ustawy o CIT, przepis ten znajdzie zastosowanie, a tym samym, czy podmiot przekazujący dywidendę rzeczową będzie miał prawo do rozpoznania w kosztach podatkowych niezamortyzowanej części wydatków poniesionych na nabycie tego składnika (w sytuacji, gdy zgodnie z cytowanym art. 14a ustawy o CIT ma obowiązek rozpoznać przychód z tego tytułu). Literalnie, wydanie tytułem wypłaty udziału w zyskach spółki, stanowi odrębną od odpłatnego zbycia składników majątku kategorię przychodów. Celowościowo jednak ciężko zgodzić się z zasadnością proponowanej zmiany przy braku pełnego zrównania dokonywanych wypłat z odpłatnym zbyciem, tj. również w zakresie możliwości rozpoznania kosztów podatkowych.
Małgorzata Duda-Plesińska - doradca podatkowy oraz aplikantka trzeciego roku aplikacji radcowskiej przy OIRP w Warszawie. W latach 2010-2013 pracowała w zespole Mergers & Acquisitions/International Tax firmy Deloitte. Obecnie zatrudniona w sektorze finansowym. Specjalizuje się w zasadach opodatkowania restrukturyzacji, międzynarodowych aspektach prawa podatkowego oraz zagadnieniach procedury podatkowej oraz sądomoadministracyjnej.
Małgorzata jest absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Szkoły Prawa Niemieckiego we współpracy z Uniwersytetem w Heidelbergu oraz Uniwersytetem w Moguncji. Studiowała również na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Zurychu .
